ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ದೀಪಾವಳಿಯಂದು ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ಸಂದೇಶ

 ಡಾ. ಎಸ್.ಬಿ. ಬಸೆಟ್ಟಿ

ಬಹುಶಃ ಭಾರತಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವ ಹೊಸ ರಾಷ್ಟ್ರವು ಎದುರಿಸಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಬ್ರಿಟಿಷರು ಆಖ್ಯೇರಾಗಿ ಉಪಖಂಡದ ಮೇಲಿನ ಹತೋಟಿಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದಾಗ ಅವರು ತಮ್ಮ ಬೆನ್ನಿಗೆ ಒಂದಲ್ಲ ಎರಡು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಿದ್ದರು. ಒಂದು ಹೊಸ ರಾಷ್ಟ್ರವಲ್ಲ, ಎರಡು, ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ. ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರಾದ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಸ್ವದೇಶವಾಗಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಸೃಷ್ಠಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಕೋಮುಗಲಭೆಗಳು ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರನ್ನು ಬಲಿತೆಗೆದುಕೊಂಡವು. ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಗಳ ಗಡಿದಾಟಿ ಬಂದಿದ್ದು ಸುಮಾರು ಎಂಬತ್ತು ಲಕ್ಷ ನಿರಾಶ್ರಿತರನ್ನು ಸಲಹಬೇಕಾದಕೋಪ ಹತಾಶೆಗಳೆಲ್ಲಾ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ತೃಪ್ತಿಪಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಹಿಂಸಾಚಾರದ ಹೊಸ ಅಲೆ. ಒಂದು ಕಡೆ ಹಿಂದೂಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಖ್ಖರ ನಡುವೆ ಮತ್ತೊಂದು ಕಡೆ ಭಾರತದಲ್ಲೇ ಉಳಿಯಲು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿದ ಮುಸಲ್ಮಾನರುಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಂಸೂಗಳ ನಡುವೆ ಹಿಂಸಾಚಾರ ಭುಗಿಲೆದ್ದಿತು.ಇಂಥದ್ದೇ ಇನ್ನೊಂದು ಅರಿಷ್ಟಕಾರಿ ಸಮಸ್ಯೆಯೆಂದರೆ ರಾಜಮಹಾರಾಜರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷರು ಉಪಖಂಡದ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಭಾಗದ ಮೇಲೆ ನೇರ ಹತೋಟಿಹೊಂದಿದ್ದರು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬಂದ ನಂತರ ಹೊಸ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಹೊಂದುವಂತೆ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ರಾಜರುಗಳ ಮನ ಒಲಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಆಗ್ರಪಡಿಸಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಿಗಳೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಪಡೆಯಿತು. ನಿರಾಶ್ರಿತರನ್ನು ಸಂತೈಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ರಾಜರ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿತ್ತು. ಇವೆರಡು ತತ್‌ಕ್ಷಣದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಹೊಸ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಭವ್ಯ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ರೂಪಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು.
ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಹಿಂದೂ-ಮುಸ್ಲಿಂರ ನಡುವೆ ಐಕ್ಯತೆ ಸಾಧಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ವಹಿಸಿದ ಪಾತ್ರ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಶಂಸನೀಯವಾದುದಾಗಿದೆ. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಈ ಹಿಂದೆ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಯೋಗ ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದು, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಮುಸ್ಲಿಂರ ಐಕ್ಯತೆ ಸಾಧಿಸಲು ಅವರಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆ ದೊರಕಿದಂತಾಯಿತು. ಅಂತೆಯೇ ಲಕ್ನೋ ಒಪ್ಪಂದವು ಸಹ ಇವರಿಗೆ ಒಂದು ರೀತಿ ಸಹಕಾರಿಯಾಯಿತು. ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನಲ್ಲಿದ್ದ ಅನೇಕ ಮುಸ್ಲಿಂರು ಇವರಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗತೊಡಗಿದರು. ಇವರು ೧೯೦೯ರ ತರುವಾಯ ಈ ಎರಡೂ ಸಮುದಾಯಗಳ ನಡುವಿನ ಐಕ್ಯತೆಯ ಮೂಲಕ ದೇಶದ ಪ್ರಗತಿ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತನೆ ನಡೆಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇವರು ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಪ್ರವೃತ್ತರಾದರು. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಹಿಂದೂ-ಮುಸ್ಲಿಂರ ನಡುವಿನ ಐಕ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಅವರು ಈ ರೀತಿ ಹೇಳಿರುವರು ತೊಂದರೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆ ಹಾಗೂ ಇದರಿಂದ ತೀವ್ರ ಅಸಮಾಧಾನಗೊಂಡರು. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಪ್ರಯತ್ನದ ಫಲವಾಗಿ ೧೯೧೯ ರಿಂದ ೧೯೨೨ರ ವರೆಗೆ ಈ ಎರಡೂ ಕೋಮುಗಳ ನಡುವೆ ಐಕ್ಯತೆ ಸಾಧಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ದೇಶದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಹಿಂದೂ ಮುಸ್ಲಿಂರ ಐಕ್ಯತೆ ಅನಿವಾರ್ಯವೆಂದು ಅವರು ಸಾರಿದರು.
೧೫ನೇ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೭ ರಂದು ಭಾರತ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್‌ಗೆ ಸೇರಿದ ಸ್ವತಂತ್ರ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ೨೬ನೇ ಜನೇವರಿ ೧೯೫೦ ರಂದು ಸಂವಿಧಾನದತ್ತವಾಗಿ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಗಣರಾಜ್ಯವಾಯಿತು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಸ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಏಕತೆ ದಾರುಣವಾದ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಿಗೊಳಪಟ್ಟಿತು. ನಿರಾಶ್ರಿತರ ಸಮಸ್ಯೆ, ರಾಜರ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಸಮಸ್ಯೆ ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ಗಂಭೀರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಅಗ್ನಿ ದಿವ್ಯವನ್ನು ಹೊಸ ರಾಷ್ಟ್ರ ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ೧೯೪೭ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಶ್ಮೀರ ಗಡಿ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದೊಂದಿಗೆ ಸಶಸ್ತ್ರ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಬೇಕಾಯಿತು. ೧೯೪೮ ರ ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಮ್ಯುನಿಷ್ಟ್ ಪಕ್ಷ ಚೀನಾದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಪಕ್ಷ ಸರ್ಕಾರದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿಂದ ದಂಗೆ ಎದ್ದಿತು. ನಾಗಾಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಜನರು ಹಾಗೂ ಮಣಿಪುರಿ ಜನರು ಭಾರತ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ಸೇರಲೊಪ್ಪದೆ ತಕರಾರು ತೆಗೆದಿದ್ದರು. ಇದರಿಂದ ಈಶಾನ್ಯ ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅಸಮಾಧಾನ ಭುಗಿಲೆದ್ದಿತು.
೧೨ನೇ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೪೭ ರಂದು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರು ನಡೆಸಿದ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಭೆಯನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾತನಾಡಿದ್ದು. ಇದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ದೀಪಾವಳಿ.

ಸಹೋದರರು ಮತ್ತು ಸಹೋದರಿಯರು

ಇಂದು ದೀಪಾವಳಿ ಮತ್ತು ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಅಭಿನಂದಿಸುತ್ತೇನೆ. ಇದು ಹಿಂದೂ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ನಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ದಿನವಾಗಿದೆ. ವಿಕ್ರಮ್ ಸಂವತ್ ಪ್ರಕಾರ, ನಾಳೆ ಗುರುವಾರದಿಂದ ಹೊಸ ವರ್ಷ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿವರ್ಷ ದೀಪಾವಳಿಯನ್ನು ಏಕೆ ಪ್ರಕಾಶದೊಂದಿಗೆ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನೀವು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ರಾಮ ಮತ್ತು ರಾವಣನ ನಡುವಿನ ಮಹಾ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ, ರಾಮನು ಒಳ್ಳೆಯ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ರಾವಣನು ದುಷ್ಟ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಿದನು. ರಾಮನು ರಾವಣನನ್ನು ಗೆದ್ದನು ಮತ್ತು ಈ ಗೆಲುವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರಾಮರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು.
ಆದರೆ ಅಯ್ಯೋ! ಇಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರಾಮರಾಜ್ಯ ಇಲ್ಲ. ಹಾಗಾದರೆ ನಾವು ದೀಪಾವಳಿಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಆಚರಿಸಬಹುದು? ಒಳಗೆ ರಾಮನಿರುವವರು ಮಾತ್ರ ಈ ವಿಜಯವನ್ನು ಆಚರಿಸಬಹುದು. ಏಕೆಂದರೆ, ದೇವರು ಮಾತ್ರ ನಮ್ಮ ಆತ್ಮಗಳನ್ನು ಬೆಳಗಿಸಬಲ್ಲನು ಮತ್ತು ಆ ಬೆಳಕು ಮಾತ್ರ ನಿಜವಾದ ಬೆಳಕು. ಇಂದು ಹಾಡಿದ ಭಜನೆಯು ದೇವರನ್ನು ನೋಡುವ ಕವಿಯ ಬಯಕೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. ಜನಸಂದಣಿಯು ಕೃತಕ ಬೆಳಕನ್ನು ನೋಡಲು ಹೋಗುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಇಂದು ನಮಗೆ ಬೇಕಾಗಿರುವುದು ನಮ್ಮ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿಯ ಬೆಳಕು. ನಾವು ಪ್ರೀತಿಯ ಬೆಳಕನ್ನು ಒಳಗೆ ಬೆಳಗಿಸಬೇಕು. ಆಗ ನಾವು ಅಭಿನಂದನೆಗಳಿಗೆ ಅರ್ಹರು. ಇಂದು ಸಾವಿರಾರು ಜನರು ತೀವ್ರ ಸಂಕಷ್ಟದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಹಿಂದೂ, ಸಿಖ್ ಅಥವಾ ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಗಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ರೋಗಿಯೂ ನಿಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಸಹೋದರ ಅಥವಾ ಸಹೋದರಿ ಎಂದು ನೀವು, ನಿಮ್ಮ ಹೃದಯದ ಮೇಲೆ ಕೈ ಹಾಕಿ ಹೇಳಬಹುದೇ? ಇದು ನಿಮಗಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷೆ. ರಾಮ ಮತ್ತು ರಾವಣ ಒಳ್ಳೆಯ ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ಶಕ್ತಿಗಳ ನಡುವಿನ ನಿರಂತರ ಹೋರಾಟದ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿವೆ. ನಿಜವಾದ ಬೆಳಕು ಒಳಗಿನಿಂದ ಬರುತ್ತದೆ.
ಗಾಯಗೊಂಡ ಕಾಶ್ಮೀರವನ್ನು ನೋಡಿದ ಪಂಡಿತ್ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಎಷ್ಟು ದುಃಖದ ಹೃದಯದಿಂದ ಮರಳಿದ್ದಾರೆ! ನಿನ್ನೆ ಮತ್ತು ಇಂದು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸಮಿತಿ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಅವರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ನನಗೆ ಬಾರಾಮುಲಾದಿಂದ ಕೆಲವು ಹೂವುಗಳನ್ನು ತಂದಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಅಂತಹ ಉಡುಗೊರೆಗಳನ್ನು ನಾನು ಯಾವಾಗಲೂ ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ ಇಂದು ಲೂಟಿ, ಅಗ್ನಿಸ್ಪರ್ಶ ಮತ್ತು ರಕ್ತಪಾತವು ಆ ಸುಂದರ ಭೂಮಿಯ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡಿದೆ. ಜವಾಹರಲಾಲ್ ಜಮ್ಮುವಿಗೂ ಹೋಗಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲಿಯೂ ಎಲ್ಲವೂ ಸರಿಯಾಗಿಲ್ಲ.
ಅವರ ಸಲಹೆಯನ್ನು ಕೋರಿದ ಶ್ರೀ ಶಮಲ್ದಾಸ್ ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಧೇಬರ್ಭಾಯ್ ಅವರ ಕೋರಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಸರ್ದಾರ್ ಪಟೇಲ್ ಜುನಗಡಗೆ ಹೋಗಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಜಿನ್ನಾ ಮತ್ತು ಭುಟ್ಟೋ ಇಬ್ಬರೂ ಕೋಪಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಏಕೆಂದರೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ತಮ್ಮನ್ನು ಮೋಸ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ ಜುನಗಡವನ್ನು ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲು ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತಿದೆ.
ದೇಶದಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಸೌಹಾರ್ದತೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಅವನ ಹೃದಯದಿಂದ ದ್ವೇ? ಮತ್ತು ಅನುಮಾನವನ್ನು ಹೊರಹಾಕುವುದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರ ಕರ್ತವ್ಯವಾಗಿದೆ. ನಿಮ್ಮೊಳಗಿನ ದೇವರ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನೀವು ಅನುಭವಿಸದಿದ್ದರೆ ಮತ್ತು ನಿಮ್ಮ ಸಣ್ಣ ಆಂತರಿಕ ಜಗಳಗಳನ್ನು ಮರೆಯದಿದ್ದರೆ, ಕಾಶ್ಮೀರ ಅಥವಾ ಜುನಗಡದ ಯಶಸ್ಸು ನಿರರ್ಥಕವೆಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಭಯದಿಂದ ಪಲಾಯನ ಮಾಡಿದ ಎಲ್ಲ ಮುಸ್ಲಿಮರನ್ನು ನೀವು ಮರಳಿ ಕರೆತರುವವರೆಗೂ ದೀಪಾವಳಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಓಡಿಹೋದ ಹಿಂದೂಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಖ್ಖರ ಜೊತೆ ಹಾಗೆ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವೂ ಬದುಕುಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ.
ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸಮಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ನಾನು ಏನು ಮಾಡಬಹುದೆಂದು ನಾಳೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ. ಗುರುವಾರದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಹೊಸ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ನೀವು ಮತ್ತು ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಸಂತೋಷವಾಗಿರಲಿ. ದೇವರು ನಿಮ್ಮ ಹೃದಯವನ್ನು ಬೆಳಗಿಸಲಿ ಇದರಿಂದ ನೀವು ಪರಸ್ಪರ ಅಥವಾ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಇಡೀ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.
ಜೈ ಹಿಂದ್ ಎಂದರೆ ಹಿಂದೂಗಳಿಗೆ ಜಯ ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಮರಿಗೆ ಸೋಲು ಎಂದಲ್ಲ. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಅದನ್ನು ಆ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ನಾವು ಅದನ್ನು ತಪ್ಪು ಬಳಕೆಗೆ ತಂದಿದ್ದೇವೆ ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಬೆದರಿಕೆ ಹಾಕಿದ್ದೇವೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಕೂಗಿದ ಘೋ?ಣೆಗಳನ್ನು ನಾವು ಕೇಳಿದಾಗ, ಇತರ ಸಹವರ್ತಿ ಜಗಳಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧರಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ನಾವು ಭಾವಿಸುತ್ತೇವೆ, ಮತ್ತು ನಾವು ಸಹ ಅದಕ್ಕೆ ತಯಾರಾಗಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತೇವೆ. ನಾವು ಈ ರೀತಿ ಹೋರಾಡುತ್ತಿದ್ದರೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಮತ್ತೊಂದು ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಪ್ರತೀಕಾರ ತೀರಿಸಿದರೆ, ರಕ್ತದ ನದಿಗಳು ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಹರಿಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಪ್ರತೀಕಾರದ ಮನೋಭಾವ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಹಿಂದೂಗಳು ಎಷ್ಟು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ವರ್ತಿಸಬೇಕು ಎಂದರೆ ಒಬ್ಬ ಮುಸ್ಲಿಂ ಮಗು ಅವರ ಮಧ್ಯೆ ಬಂದರೂ ಸಹ, ಅವನನ್ನು ತೊಳೆದು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಬೇಕು, ಅವನನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಧರಿಸಿ ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಶವರ್ ಮಾಡಬೇಕು. ಇದು ಸಂಭವಿಸಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಹಿಂದೂಗಳು ತಮ್ಮ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆಂದು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಹಿಂದೂ ಮುಸ್ಲಿಂರಿಬ್ಬರೂ ಒಳಗೊಂಡ ಸಮಾನ ವೇದಿಕೆಯೊಂದನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ ವಿಫಲರಾದರು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೃಷ್ಠಿಯಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಂಲೀಗ್ ಸಫಲವಾಯಿತು. ಆದರೆ ಉತ್ತರ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಭಾರತದ ಬಹುತೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಹಿಂದೂ-ಮುಸ್ಲಿಂರ ರಕ್ತಸಿಕ್ತ ಗಲಭೆಗಳ ಫಲ ಈ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ವಿಭಜನೆ ನಂತರ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಮಂದಿ ಮುಸ್ಲಿಂರು ಭಾರತದಲ್ಲೇ ಉಳಿಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ೧೫ನೇ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೪೭ ರಂದು ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿಯನ್ನುದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾಡಿದ ಈ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಮುಸ್ಲಿಮರಿಗೆ ಸಮಾನ ಪೌರತ್ವ ಮತ್ತು ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡುವಂತೆ ತಮ್ಮ ಪಕ್ಷದ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಗಾಂಧೀಜಿ ಆಗ್ರಹಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ರಾಜಕೀಯ ಅಧಿಕಾರ ಎಲ್ಲಾ ಅಸಮಾಧಾನ ಸಂಶಯಗಳಿಗೂ ಮೂಲ ಸ್ಥಾನ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಜಾತಿಗಳಿವೆ, ಧರ್ಮಗಳಿವೆ. ಒಂದು ಧರ್ಮ ಅಥವಾ ಜಾತಿ ಮತ್ತೊಂದು ಜಾತಿಯ ಮೇಲೆ ಆಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಳು ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುವುವು. ಇದರಿಂದ ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ನ್ಯಾಯವು ಔದಾರ‍್ಯವೂ ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ವಿರೋಧವಾಗಬೇಕಾದುದಿಲ್ಲ. ಸಂಶಯವನ್ನು ದ್ವೇಷವನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸಲು ಒಂದು ಔದಾರ‍್ಯ ಮುಖ್ಯ ಅಸ್ತ್ರವಾಗಬೇಕು. ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದತೆ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಮನದಾಳದ ಆಸೆಯಾಗಿತ್ತು. ಅಂತೆಯೇ ತಮ್ಮ ಜೀವನಪೂರ್ತಿ ಅವರು ಮತೀಯ ಸಾಮರಸ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದರು. ಗಾಂಧೀಜಿ ತಾವೊಬ್ಬ ಹಿಂದುವಾಗಿರುವೆನೆಂಬುದನ್ನು ಅಭಿಮಾನದಿಂದ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರೂ ಅದೇ ಕಾರಣದಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಮತೀಯರನ್ನೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಾ ಸಹೋದರ-ಸಹೋದರಿಯರಂತೆ ಪ್ರೀತಿಸಬಲ್ಲೆನೆನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು. ವಿವಿಧ ಮತ-ಧರ್ಮಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಜನರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಜೀವಿಸಬೇಕಾದ್ದರಿಂದ ಮತೀಯ ಸಾಮರಸ್ಯ ತೀರಾ ಅಗತ್ಯವೆಂದು ಅವರು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು.

ಭ್ರಾತೃತ್ವ ತತ್ವವನ್ನು ಮಾನ್ಯ ಮಾಡದೇ ಇರುವುದು ನಮ್ಮಲ್ಲಿರುವ ದೊಡ್ಡ ನ್ಯೂನತೆ, ಭ್ರಾತೃತ್ವ ಎಂದರೇನು? ಭ್ರಾತೃತ್ವ ಎಂದರೆ ಭಾರತೀಯರೆಲ್ಲ ಸಹೋದರರು ಎನ್ನುವ ಒಂದು ಸಮಾನತೆ, ಸಹೋದರತೆ ಸಮಾನ ಮನೋಭಾವ, ಭಾರತೀಯರೆಲ್ಲ ಒಂದು ಎನ್ನುವ ಮನೋಭಾವ. ಈ ತತ್ವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಏಕತೆ ಮತ್ತು ಒಗ್ಗಟ್ಟನ್ನು ಮೂಡಿಸುತ್ತದೆ. ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದವು ರಾಜಕೀಯ ಐಕ್ಯತೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಹತ್ವದಾಗಿದೆ. ಇದು ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರೀತಿ, ವಿಶ್ವಾಸಗಳಾಧಾರಿತವಾಗಿರಬೇಕು. ಸಮಾಜ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಹಿಂದೂ ಮುಸ್ಲಿಂರಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿ ವಿಶ್ವಾಸದ ಸಂಬಂಧ ಬೆಳೆಯುವಂತೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಬೇಕು. ಹೀಗೆ ಪ್ರೀತಿ ವಿಶ್ವಾಸದ ಐಕ್ಯತೆ ಮುರಿಯಲಾರದ್ದು.

(ಲೇಖಕರು – ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು
ಗಾಂಧಿ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಭಾಗ,
ಕ.ವಿ.ವಿ., ಧಾರವಾಡ
೯೭೪೨೪೮೧೬೦೧)